نوزاد و آغوش مادر

نوزادان نیازمند حرکت‌اند، در تمام دنیا، والدین سعی می‌کنند با تکان دادن نوزادشان، آرامش و راحتی را برای او فراهم کنند. آن‌ها برحسب عادت و بدون اینکه دلیل کارشان را بدانند در هر دقیقه 60 الی 79 بار نوزاد خود را تکان می‌دهند. نوزادان نیز با این کار حس خوبی پیدا می‌کنند، زیرا این حرکات، دوره داخل رحم را برای آنان تداعی می‌کند. همچنین، آهنگ ضربان قلب مادر و طرز راه رفتن او در پایان دوره‌ی بارداری، با ضرباهنگ این تکان‌ها هماهنگی دارد. نوزادانی که در آغوش گرفته نمی‌شوند یا والدینشان آنان را به حد کافی تکان نمی‌دهند، خود اعضای بدنشان را می‌جنیانند و مشتشان را باز و بسته می‌کنند تا برای خود حرکت کمی را ایجاد کنند. هنگامی که نوزاد را تکان می‌دهیم، چه در آغوش باشد و چه در گهواره، به او کمک می‌کنیم تا حس تعادل در او رشد کند و به این صورت اولین مرحله یادگیری کنترل اعضای بدن در او بارور شود. به گهواره وابستگی پیدا نکنید! برای اینکه نوزاد به طور کامل از فواید حرکت و تکان خوردن بهره‌مندشود، باید او را به حالت مستقیم نگاه دارید. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که والدین به طور ذاتی، کودک را روی بازوی چپ خود (در سمت چپ بدن) نگاه می‌دارند. به نظر می‌رسد که نوزاد به طور غریزی این طرف بدن را ترجیح می‌دهد و حقیقتا نیز همین طور است زیرا او سمت چپ بدن، صدای قلب را می‌شنود. همچنین چون بازوی چپ به قلب نزدیک‌تر است، گرمتر از بازوی راست است و آرامش بیشتری به نوزاد می‌دهد. در نهایت این شیوه در آغوش گرفتن نوزاد، سبب می‌شود که عملکرد دستگاه گوارش او بهتر شود. علاوه براین، سمت چپ بدن انسان توسط قسمت راست مغز (بخش احساسی) کنترل می‌شود، گمان می‌رود که قسمت چپ صورت نیز پراحساس‌تر از سمت راست آن باشد. در واقع اگر نوزاد را به گونه‌ای در آغوش بکشیم که با طبیعت بدنمان همخوانی داشته باشد، به این صورت می‌‌توانیم مهر بیشتری را نثارش کنیم. شاید بتوان اذعان داشت که حتی چشم و گوش چپمان هم آمادگی بیشتری برای پاسخگویی به واکنش‌ها و نیازهای عاطفی نوزاد دلبندمان دارد.

در مجله‌ی "مادر بودن" به مطالعه‌ای اشاره شد که در مورد فواید تکان دادن نوزاد صورت گرفته است. طبق این بررسی، مادرانی که سزارین کرده‌اند و روی صندلی متحرک می‌نشینند و نوزاد را در آغوش می‌گیرند، درد کمتری را تحمل می‌کنند، گاز معده‌شان کمتر است، زودتر به راه می‌افتند و از بیمارستان مرخص می‌شوند. این مطالعه بر روی زنانی که زایمان طبیعی داشته‌اند نیز صورت گرفته و مشخص شده است که تکان دادن نوزاد سبب می‌شود گرفتگی عضلات شکمی برطرف شود و در نتیجه عملکرد دستگاه گوارش، اشتها و گردش خون بهتر گردد. چرا از انجام کاری که برای مادر و نوزاد خوشایند است طفره می‌روید؟ در مجله‌ی "مادر بودن" توصیف زیبایی نوشته شده است که من از آن بسیار خوشم می‌آید. این مطلب به این قرار است: "وقتی نوزاد می‌خوابد، بر روی شانه‌هایتان، پناهگاه گرم و راحتی پیدا می‌کد. رایحه دل‌انگیز شیر، بینی‌تان را نوازش می‌دهد و فضای بی‌نهایت مطبوعی برایتان ایجاد می‌کند و قطعا این حالت، به طور طبیعی، تنش و استرس را از بدنتان بیرون می‌برد. استفاده از صندلی متحرک و تکان خوردن بر روی آن، راه‌حل ساده‌ای برای از بین بردن تمام مشکلان روزانه است. در حقیقت مشخص شده است که تماس نوزاد با شما که مادرش هستید، همچون داروی آرامش‌بخش عمل می‌کند که سبب کاهش ضربان قلبتان می‌شود و به دنبال آن تاب دادن و حرکت نوزاد، باعث از بین رفتن همه مشکلات و ایجاد حس رضایت در وجودتان می‌گردد."

نوزاد را نزدیک خود نگاه دارید

متاسفانه فرهنگ کنونی ما به گونه‌ای است که بیشتر اوقات میان مادران و نوزادان جدایی می‌افکند. نوزاد خود را به مهدکودک می‌سپاریم یا در کالسکه، گهواره و پارک بچه نگاه می‌داریم، حتی در منزل هم که امکان برقراری ارتباط  و تماس با فرزند خود را داریم، گاهی بنابر توصیه‌های دیگران، به گریه‌هایش توجهی نمی‌کنیم و با تنها گذاشتن او زمینه رنج و ناراحتی‌اش را فراهم می‌آوریم. شیوه زندگی کنونی، تنش و استرس زیادی را برای نوزادان ایجاد می‌کند اما خوشبختانه عقاید و گایش‌ها در حال تغییراند و شواهد نشان می‌دهد که تحولاتی در معیارهای نگهداری از نوزادان ایجاد شده است. پژوهش‌های کنونی ثابت کرده‌اند که داشتن تماس مناسب و کافی با نوزادان به اندازه تغذیه کافی برای آنان لازم و ضروری است. نوزاد نیازمند تماس فیزیکی است. پروفسور اَشلی مونتاگو در کتاب لمس کردن می‌نویسد: "این ویژگی در میان همه پستانداران وجود دارد که در دوره کودکی در آغوش گرم مادر، پدر، خواهر، برادر و یا دیگران پناه می‌‎گیرند و این حالت نشان می‌دهد که تماس و تحریک پوستی، نیاز بیولوژیکی مهمی برای رشد ویژگی‌های فیزیکی و رفتاری این موجودات است." این عقیده که در آغوش کشیدن نوزادان برای آنان ضرر دارد، اشتباه و خنده‌دار است ولی هنوز در جامعه رواج دارد. آخرین تحقیقات ثابت کرده که این تصور دور از واقعیت است. نوزادان نیازهای جسمی و روحی مهمی دارند، پس والدین باید در برطرف کردن آن بکوشند. نوزادانی که در آغوش نگاه داشته می‌شوند، همه چیز را همانطور که مادر می‌بیند و مشاهده می‌کند. در واقع با این عمل فرصت باارزشی در اختیار او قرار می‌گیرد تا با دنیای اطراف خود آشنا شود. حتی در این مراحل ابتدایی، نوزاد در مورد فرهنگ جامعه خود نیز مطالبی می‌آموزد.

در آغوش گرفتن نوزاد در تمام روز، مهارت اکتسابی است که ارزش مهارت یافتن در آن را دارد. در ابتدا در آغوش گرفتن و تحمل سنگینی مشکل به نظر می‌رسد، اما با گذشت زمان و با وجود افزایش وزن نوزاد، حمل او برای مادر آسانتر می‌شود، چرا که نوزاد، از حدود چهارماهگی با قرار دادن پاهایش در اطراف بدن مادر و مصاف نگهداشتن کمرش، کمک می‌کند تا مادر وزن کمتری را تحمل کند. علت دیگر این است که اگر مادر به حمل کردن نوزاد در آغوشش عادت کند، با گذشت زمان مقاومتش افزایش می‌یابد، در واقع سرعت افزایش قدرت و مقاومت بدنی او، سریع‌تر از افزایش وزن نوزاد است. می‌توان گفت نوزاد مانند مربی خصوصی بدن‌سازی عمل می‌کند. قدرت بدنیتان را کم کم افزایش می‌دهد. برای عادت کردن به حمل نوزاد، ساده‌ترین روش استفاده از "آغوشی" است و نوزاد نیز این کار را بسیار دوست دارد.

نگهداری از نوزاد در آغوشی

نوزادانی که با استفاده از آغوشی حمل می‌شوند، فرزندان شادی هستند. این عمل نشان می‌دهد که شما مادران، شنوای نیازهای فرزندان خود هستید و عقل و شعورشان را باور دارید. نوزاد دوست ندارد زمانی که مادر به کارهای شخصی‌اش می‌پردازد، در تخت یا گهواره تنها بماند و گریه او در این مواقع، حاکی از همین نارضایتی است. البته در آغوش گرفتن نوزاد در تمام مدت باعث خستگی و کاهش کارایی مادر می‌شود، به همین جهت هم چاره کار استفاده از آغوشی است. در صورت خرید لوازم نوزادی، آغوشی باید یکی از اولین اقلام باشد. در مورد اهمیت استفاده از آغوشی و تاثیر مثبت آن بر شرایط زندگی مادر و نوزاد هر چه بگویم کم است. وقتی عادت کنید نوزاد خود را جلوی بدنتان نگاه دارید، خواهید دید تقریبا همچون پیش از بارداری می‌توانید به تمام امور خود رسیدگی کنید. تولد عاملی است که نوزاد را با شرایط کاملا ناشناخته و پُر واهمه روبه رو می‌سازد. در این میان، بهترین راه زدودن استرس‌های پس از زایمان و بهبود شرایط پذیرش انتقال، آن است که تا حد امکان محیطی شبیه به محیط داخل رحم برای نوزادان فراهم کنیم. در آغوشی، نوزاد به راحتی می‌تواند پیچ و تاپ بخورد، صدای مادر و فرمان قلب او را بشنود، گرمای بدن و نفس کشیدن او را احساس کند و از صدای قدم‌های مادر لذت ببرد. حال، با بیان این مطالب، آیا تعجبی دارد که می‌بینیم نوزادان چنین شرایطی را می‌پسندند و از تنها رها شدن در تخت یا گهواره متنفر هستند؟ 

بستن نوزاد در قسمت جلوی بدن، سبب ایجاد نظم در عملکرد دستگاه‌های بدن او می‌شود و باعث می‌گردد که نوزاد شب را از روز تشخیص دهد، تعادل در وجودش برقرار شود و در نهایت سالم و تندرست بماند. دکتر ویلیام سیرز می‌گوید: "فقدان ارتباط تنگاتنگ مادر با نوزاد، سبب بروز آشفتگی در رفتارهای فرزند و عصبی و بهانه‌گیر شدن او می‌شود. والدین هرگز نباید تحت تاثیر توصیه برخی مشاوران، نوزادشان را تنها بگذارند تا به آرامش دست پیدا کند. عقل سلیم و تجربیات و تحقیقات صورت گرفته، هرگز از شیوه تربیتی جدایی مادر از فرزند حمایت نمی‌کند." بررسی موضوعات رفتاری نشان می‌دهد که جدا کردن مادران از فرزندانشان سبب بروز آشفتگی‌های رفتاری و اضطراب بیشتری در نوزادان می‌شود. اگر چه نظریه‌های گوناگونی درباره تربیت کودک وجود دارد اما همه محققانی که به ایجاد پیوند میان مادر و نوزاد اهمیت می‌دهند، روی این موضوع هم نظر هستند که: برای بهبود بخشیدن افزایش عملکرد سیستم عقلانی، عاطفی، روحی و روانی نوزاد، حضور مستمر مادر (جای‌گیر کردن نوزاد روی بدن مادر) لازم و ضروری به نظر می‌رسد. استفاده از این شیوه در حمل نوزاد سبب می‌شود که مادر در هر مکانی بتواند به سادگی به نوزاد خود از سینه‌اش شیر دهد. این روش در مورد نوزادانی که از شیر خشک استفاده می‌کنند نیز، اهمیت دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که در روند برقراری ارتباط میان مادر و فرزند، تاثیر استفاده از آغوشی، حتی از تغذیه نوزاد از سینه مادر، بیشتر است.

نوزادان دارای انرژی بسیاری هستند که خود به تنهایی قادر به مصرف آن نیستند. با استفاده از این روش حمل، نوزاد همراه با مادر و طی کارهایی همچون قدم زدن، صحبت کردن، خندیدن، کار کردن و بازی کردن، انرژی اضافی خود را به مصرف می‌رساند. با بکارگیری این روش و صرفه نظر از شیوه شیردهی، پایه‌های پیوند میان مادر و نوزاد بنیان نهاده می‌شود. مهمترین نکته‌ای که در مورد آغوشی‌ها باید به خاطر داشت، آن است که استفاده از آن برای مادران، در ابتدا غیرعادی به نظر می‌رسد. بنابراین بسیاری از مادران به من می‌گویند: "من آغوشی خریده‌ام، اما نمی‌توانم آن را تحمل کنم" یا "آغوشی وسیله راحتی نیست" مادران به ندرت می‌توانند خیلی زود نظر موافقی نسبت به استفاده از این وسیله پیدا کنند. اغلب مادران، وقتی اولین بار از آغوشی استفاده می‌کنند و شاهد گریه‌ها و کج خلقی‌های فرزندانشان در تمام روز هستند، اظهار می‌دارند که تهیه و حمل کردن نوزاد در آغوشی، کار اشتباهی است. وقتی آغوشی را تهیه کردید، چند روز اول در منزل از آن استفاده کنید و سپس نوزاد خود را با آن بیرون ببرید. حالات مختلف قرارگیری آغوشی را بر روی بدنتان امتحان کنید و آن را در حالتی که مناسبتر است، تنظیم نمایید. نوزاد وقتی در آغوشی قرار می‌گیرد، همکارای بیشتری با مادر خواهد داشت و هر دو آن‌ها از قدم زدن در اطراف منزل لذت خواهند برد. همه آغوشی‌ها دستورالعمل استفاده دارند. به من اعتماد کنید و بدانید که ناراحتی‌ها و ناپختگی‌های ابتدایی در مورد استفاده از این وسیله خیلی زود از بین خواهد رفت و پس از مدتی ناباورانه در می‌یابید که زندگی بدون این وسیله امکانپذیر نخواهد بود.