وجدان را به فرزندتان بیاموزید

وجدان قوی – آن صدای درونی با شکوه که به ما کمک می کند درست را از نادرست تشخیص دهیم – شالوده زندگی شایسته، شهروندی پابرجا و رفتار اخلاقی است. وجدان محور اخلاقیات و در کنار همدلی و خویشتن داری یکی از سه زیر بنای هوش اخلاقی است. هر والدی می خواهد فرزندش با وجدان باشد. کمک به فرزندانمان در دست یابی به این نیکخویی اساسی، حیاتی است.

آیا ما آگاهانه و به اندازه کافی به فرزندانمان اخلاقیات می آموزیم؟

خوشبختانه مسیر اخلاقیات از خانه شروع می شود. پژوهش ها نشان می دهد، والدین نقش مؤثری در پرورش نیکی در فرزندانشان دارند، زیرا اخلاقیات اکتسابی است. رابرت کلز از دانشگاهها روارد چنین شرح می دهد: «وجدان از آسمان به ما نازل نمی شود. ما یک حس متقاعد کننده تشخیص درست از غلط را از والدینمان می آموزیم و مطابق با اعتقادات آنها یاد می گیریم که در هر شرایطی باید چه بگوییم و چه بکنیم، یا چه چیزهایی غیر قابل تحمل است و به هیچ وجه مجاز نیست. البته این در مورد والدینی صدق می کند که حاضرند با گفتار و رفتار روزانه، آنچه را که می خواهند، به فرزندشان منتقل کنند. «کلز تاکید می کند بدون چنین والدینی احتمال اینکه وجدان قوی و قاطع شود، ضعیف است.»

این فصل به شما نشان می دهد چگونه این نیکخویی اساسی دوم را در فرزندتان تشویق کنید. شما یاد میگیرید به آنها کمک کنید تا درست را از نادرست تشخیص دهند، وجدان قوی در خود پرورش دهند تا در برابر نیروهای ضد نیکی مقاوم باشند و با وجود وسوسه، درست عمل کنند. فقط در آن هنگام است که به راستی قادر خواهند بود تا همان گونه رفتار کنند که جی می نی جیرجیرک به پینوکیو توصیه می کند: «همیشه بگذار وجدانت راهنمای تو باشد.»

نشانه های وجدان قوی را با کودکان در میان بگذارید

شیوه های گوناگونی برای رفتار با وجدان و اخلاقی وجود دارد و هرچه کودکان بیشتر به کارها و حرفهای افراد با وجدان سالم، آگاه باشند، به احتمال بیشتری آنها را به کار خواهند گرفت. می توانید این چند نمونه را به فرزندتان اجرا و بیان کنید.

حرفهای آدمهای با وجدان

«من می دانم چگونه درست رفتار کنم.»

«تو باید آن را برگردانی، مال تو نیست.»

«من فقط آن برنامه های تلویزیونی را تماشا می کنم که پدر و مادرم اجازه می دهند.»

«بیا کاری دیگری بکنیم. این درست نیست.»

«می توانی روی من حساب کنی.»

«معذرت می خواهم. تقصیر من بود.»

«تو باید راست بگویی.»

«من تکلیف شبم را خودم انجام می دهم، چون رونویسی تقلب است.»

کارهای آدمهای با وجدان

آنها آن گونه رفتار می کنند که می دانند درست است.

آنها نمی دزدند، تقلب نمی کنند و دروغ نمی گویند، زیرا می دانند این کارها اشتباه است.

حتی در غیاب پدر و مادر، از آنها حرف شنوی دارند.

تحت تاثیر دیگران قرار نمی گیرند و همان کاری را انجام می دهند که می دانند درست است.

قابل اعتماد هستند و آنچه را به آنها گفته می شود، انجام می دهند.

به اشتباهشان اعتراف می کنند.

از قوانین فرمان می برند، زیرا کار درستی است.

وجدان فرزندتان را بسنجید

عباراتی که در پی می آیند، رفتارهای کودکان، با وجدان رشد یافته است.

برای سنجش قدرت فرزندتان در نیکخویی دوم، عددی که به نظر شما نمایان گر سطح کنونی فرزندتان است در برابر هر عبارت بنویسید و سپس امتیاز ها را جمع بزنید. اگر امتیاز فرزندتان بین 40 تا 50 باشد، او در این جنبه هوش اخلاقی عالی است؛ بین 30 تا 40 تقویت این نیکخویی برایش مفید خواهد بود؛ بین 20 تا 30 احتمالاً در این زمینه مشکل دارد؛ بین 10 تا 20 احتمال خطر وجود دارد و بهتر است برای افزایش این نیکخویی اساسی از کارشناسان کمک بگیرید.

1= هرگز   2= به ندرت   3= گاهی   4= اغلب   5= همیشه

امتیاز کودک من

به اشتباهاتش اعتراف و عذر خواهی می کند ----------

می تواند رفتار اشتباهش را تشخیص و علت اشتباه را شرح دهد ----------

درستکار، خوش خلق و قابل اعتماد است ----------

به ندرت به گوشزد از سوی بزرگ تر ها نیاز دارد تا کار درست را انجام دهد ----------

پیامد های رفتار نادرستش را تشخیص می دهد ----------

هنگامی که اشتباه می کند، تقصیر را می پذیرد و سعی نمی کند تقصیر را به گردن دیگران بیندازد ----------

در رابطه با رفتار های اشتباه یا نامناسبش احساس خجالت یا گناه می کند ----------

رفتار درست را می شناسد و حتی وقتی دیگران با او فشار می آورند که نادرست رفتار کند، او درست رفتار می کند ----------

اگر صدمه جسمی یا عاطفی برساند، برای جبران آن می کوشد ----------                                                                       

می داند چگونه رفتار اشتباه را به درست تبدیل کند ----------

جمع امتیاز = -----------      

سه گام پرورش وجدان

وجدان صدای درونی قدرتمندی است که به کودکانمان کمک می کند در مسیر اخلاقی و درستکاری باقی بمانند و چنانچه منحرف شوند به آنها احساس گناه می­دهد. از آن­جا که شما آموزگار اخلاقی اصلی فرزندتان هستید؛ برای پرورش نیکی در او کارهای زیادی می توانید انجام دهید تا رشد اخلاقی او تاثیر گذارید.

برای پرورش وجدان قوی در فرزندتان سه گام مهم وجود دارد. پژوهش به ما می­گوید که در رابطه با بزرگ کردن فرزندان با اخلاق، برخی تمرین­ها و شرایط تربیتی بی­تردید مؤثرتر از برخی دیگر است. نخستین گام به شما نشان می­دهد چگونه زمینه را برای پرورش وجدانی قوی در فرزندتان فراهم آورید؛ این کار شاید یکی از مهم­ترین وظایف شما برای تربیت فرزند باشد. شما شش تمرین تربیتی بسیار مفید را برای تقویت رشد اخلاقی فرزندتان از همان خردسالی یاد می­گیرید. پس از انجام تارهای اولیه برای کمک به فرزندتان در تشخیص درست از غلط، گام دوم این است که نیکخویی­های قدرتمندی را به او القا کنید تا با راهنمایی آن­ها فرزندتان بتواند درست انتخاب کند و طبق موازین اخلاقی زندگی کند.

 این نیکخویی­ها جهت ­یاب اخلاقی او خواهند بود که در تمامی مراحل رشد اخلاقی خود به آن نیاز دارد. گام سوم به شما نشان می­دهد که چگونه مؤثرترین نوع انضباط را به کار ببرید که نه تنها به فرزندتان کمک کند تا درست را از نادرست تشخیص دهد، بلکه استدلال اخلاقی او را توسعه دهد. این سه گام به فرزندتان کمک می­کنند تا دومین نیکخویی اساسی هوش اخلاقی- یعنی وجدان قوی- را رشد دهد تا به کمک آن بتواند بر طبق موازین اخلاقی رفتار و زندگی کند.

سه ­گام  برای تقویت وجدان و هوش اخلاقی فرزندتان

گام 1. زمینه مناسب رشد اخلاقی را به وجود آورید.

گام ۲. نیکخویی­هایی را به فرزندتان یاد بدهید تا وجدان او را تقویت و رفتارش را راهنمایی کند.

گام 3.  انضباط اخلاقی به کار ببرید تا به فرزندتان کمک کنید درست را از نادرست تشخیص دهد.